ΚΥΠΡΙΑΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

Περίληψη

Το όνομα του Ισοκράτη, ενός από τους επιφανέστερους ρήτορες της κλασικής περιόδου, συνδέθηκε με το ιδανικό του για τη ρητορική παιδεία και την Πανελλήνια ιδέα, την ιδέα της συνένωσης των Ελλήνων. Μέσα από την αντιπαράθεσή του με τον Πλάτωνα αναδείχθηκε η ιδιαίτερη συμβολή του τόσο στη ρητορική όσο και στη φιλοσοφία. Για την ακρίβεια, στον Ισοκράτη η φιλοσοφία είναι το όχημα για την επίτευξη της ορθής κρίσης και ο ίδιος –αν και ρήτορας– προτείνει μια εκπαιδευτική φιλοσοφία που θα γεννήσει τον φωτισμένο ηγέτη, ο οποίος θα υπηρετήσει την Πανελλήνια ιδέα. Αυτή η φιλοσοφία της πράξης που συνεργάζεται με τον ρητορικό λόγο προβάλλει την κοινωνικο-πολιτική της διάσταση μέσα στους εξεταζόμενους Κυπριακούς λόγους, δηλαδή τους λόγους Εὐαγόρας, Πρὸς Νικοκλέα, Νικοκλῆς ἢ Κύπριοι και Πρὸς Δημόνικον.

Ο Εὐαγόρας, εγκώμιο με παραινετικό χαρακτήρα (μοναδικό στην εποχή του), προτείνει ένα πρότυπο ηγεμόνα και ταυτόχρονα το εκπαιδευτικό μοντέλο του ρήτορα. Στον Πρὸς Νικοκλέα εφαρμόζεται συνδυασμός συμβουλευτικού και επιδεικτικού λόγου με τον Ισοκράτη να αναλαμβάνει ρόλο ανάλογο με εκείνον των Γνωμικών ποιητών. Ο Νικοκλῆς συμπληρώνει τον προηγούμενο λόγο αντιστρέφοντας τους ρόλους πομπού-δέκτη, καθώς οι συμβουλές απευθύνονται από τον ηγέτη στον λαό του. Τέλος, ο Πρὸς Δημόνικον συνιστά επίσης παραίνεση πιο κοντά στην παράδοση. Οι τέσσερις λόγοι αποτελούν ενιαίο σύνολο με στόχο ηθικό, συνθέτοντας ένα ιδιαίτερο είδος λόγου που λειτούργησε ως πρόδρομος των βυζαντινών Κατόπτρων ηγεμόνων. Στο επίμετρο γίνεται εμπεριστατωμένη εξέταση της πολιτικής φιλοσοφίας του Ισοκράτη με αναφορές στις επιδράσεις που άσκησε σε μεταγενέστερους πολιτικούς φιλοσόφους, όπως ο Μακιαβέλι.