ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΤΟΜΙΚΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ: ΛΕΥΚΙΠΠΟΣ-ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Περίληψη

Κανένα σημαντικό σύστημα σκέψης δεν παρουσιάστηκε ποτέ στον κόσμο σαν "ειδική δημιουργία" του ιδρυτή του, εντελώς αποκομμένο από ότι έχει συμβεί πιο πριν: πρέπει να έχει τις ρίζες του στις υποθέσεις και τις ανακαλύψεις πολλών προηγουμένων, οι οποίοι έχουν προχωρήσει ασυναίσθητα προς μια λύση. Αυτή η λύση δεν θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή και θα μπορούσε να περάσει συχνά προς στιγμήν χωρίς να αναγνωρισθεί, αλλά σε αυτόν που κοιτά πίσω θεωρείται ότι είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα προηγούμενης σκέψης. Έτσι συνέβη βέβαια με την Ελληνική θεωρία της ατομικής συγκρότησης του σύμπαντος. Δεν ήταν μια ευφυέστατη απομονωμένη εφεύρεση, αλλά η φυσική έκβαση μιας μακράς σειράς υποθέσεων των πρώτων φυσικών φιλοσόφων. Ομοίως η φύση των προβλημάτων τα οποία είχαν θέσει στους εαυτούς τους για να τα λύσουν -προβλήματα που μεγάλωναν σε πολυπλοκότητα, καθώς κάθε νέος στοχαστής έδινε τη νέα συνεισφορά του στις δυσκολίες- και η γενική κατεύθυνση των απαντήσεων που έδιναν, έδειχνε τον ατομισμό ως το έσχατο συμπέρασμα, και ο Λεύκιππος, που είχε τη μεγαλοφυΐα να τον αντιληφθεί, θεωρούσε τον εαυτό του όχι τόσο σαν διακεκριμένο νεωτεριστή, αλλά μάλλον σαν αυτόν που συμβίβασε τις αντίπαλες θεωρίες των προηγούμενων από αυτόν.
Αυτό το βιβλίο συνεπώς προορίζεται να είναι μελέτη της ανάπτυξης της ατομικής θεωρίας στην αρχαία Ελλάδα και της μετέπειτα ενσωμάτωσής της στο συνολικό σύστημα του Επίκουρου. Έχει γίνει προσπάθεια να συγκεντρωθούν από τα διασκορπισμένα κειμενικά υπολείμματα, τα οποία κατέχουμε, οι θεωρίες των ατομικών φιλοσόφων, να συσχετιστούν μεταξύ τους και να ασχοληθούμε με μερικά από τα προβλήματα, τα οποία εγείρονται αναπόφευκτα από την εξέτασή τους.
Προσπάθησα όσο το δυνατόν περισσότερο να αφήσω τους φιλοσόφους να πουν τη δική τους ιστορία με τα δικά τους λόγια, στην περίπτωση βέβαια που αυτά έχουν διασωθεί, και όταν αυτά λείπουν, να χρησιμοποιήσω τις περιγραφές και τα σχόλια αρχαίων συγγραφέων.