Ο NIETZSCHE ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ

Περίληψη

Στη σκέψη του Nietzsche ανευρίσκονται δύο διαφορετικές κατευθύνσεις. Αφενός, ο λόγος του γερμανού φιλοσόφου αυτοσυστήνεται ως ένας λόγος που προβληματοποιεί εκ βάθρων οιαδήποτε μορφή θεμελίωσης, αναδεικνύοντας την ολιστική και αδήριτη εκκάλυψη της αβύσσου· ως ένας λόγος που διαγιγνώσκει τον «θάνατο του Θεού», όχι ως μια παροδική έκλειψη ηλίου, αλλά ως μια κατακρήμνιση εν κενώ, ως μια καταβαράθρωση στη ναυτιώδη νύχτα του μηδενός. Αφετέρου, όπως επεσήμανε ο Δ. Λαμπρέλλης, ο νιτσεϊκός λόγος εισηγείται, στην απόληξη της στοχαστικής του διαδρομής, μια σειρά από καινές θεωρίες για την πραγματικότητα, στις οποίες συγκαταλέγονται χαρακτηριστικά η θέληση για δύναμη και η αιώνια επιστροφή του ομοίου. Στο σημείο αυτό εγείρονται ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα: Ποια είναι η στάση του Nietzsche απέναντι στο ανεπίκριτο για αιώνες πρόβλημα της εμμένειας του φιλοσοφικού λόγου στην απόλυτη αξία της αλήθειας; Κατά πόσον ο στοχασμός του γερμανού φιλοσόφου κατόρθωσε εν τέλει να περατώσει τη ριζική κριτική της μεταφυσικής παράδοσης, την οποία προανήγγειλε; Δύναται η μακραίωνη σκιά του Θεού να διαυγαστεί απλώς με την πρόταξη μιας αντιμεταφυσικής φιλοσοφίας;

Η πραγμάτευσή μας επιχειρεί να αναμετρηθεί με τα συγκεκριμένα ερωτήματα, ιχνηλατώντας την απόπειρα του Nietzsche να υπερβεί τις μεταμφιέσεις του θεμελίου στη φιλοσοφική σκέψη. Σε αυτή τη βάση, το εγχείρημά μας ακολουθεί τη νοητή προέκταση της νιτσεϊκής σύλληψης της νιοστής δύναμης της μάσκας ως μιας αέναης προσκηνιακότητας του φιλοσοφείν, εξετάζοντας τις προϋποθέσεις που αφορούν την υπόθεση ενός κύκλου του κύκλου: μιας σπειροειδούς στοχαστικής κίνησης, η οποία εξωθεί δυναμικά τον κύκλο της αιωνίας επιστροφής του ομοίου στα όρια μιας αυθυπέρβασης, αίροντας τη διαφορά ανάμεσα στη φιλοσοφική θεωρία και το αντικείμενό της - εν προκειμένω, ανάμεσα στον λόγο της αιωνίας επιστροφής και την αιώνια επιστροφή του ίδιου του λόγου. Έτσι, η θεωρία της μάσκας και η μάσκα της θεωρίας συμπίπτουν σε μια ιδιάζουσα στιγμή αλληλοπεριχώρησης, όπου η χορευτ