ΙΕΡΟΙ ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ

Περίληψη

Η διακοσαετηρίδα της Ελληνικής Επανάστασης οδήγησε στη συγγραφή πληθώρας αξιόλογων (και μη) μελετών δίνοντας λαβή για μια συνολική επανεκτίμηση του '21 στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία. Όμως αυτή η ιστοριογραφική παραγωγή, στην πλειονότητά της, διστάζει να επανεκτιμήσει τον Αγώνα ως πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο λαμβάνοντας υπόψη ένα βάθος χρόνου που να εκτείνεται πριν το τέλος του 18ου αιώνα. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να καλύψει το ιστοριογραφικό αυτό κενό ιχνηλατώντας τη διαδρομή του μύθου της «ανάστασης» της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενός πανίσχυρου συμβολικού αφηγήματος που γεννήθηκε στον ύστερο βυζαντινό κόσμο αλλά επηρέασε την ανάπτυξη και αρχική διαμόρφωση του ελληνικού εθνικισμού.

Το βιβλίο εξετάζει πώς η χρησμολογία, ένα σώμα βυζαντινών και μεταβυζαντινών προφητειών για την «ανάσταση» της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μεταβλήθηκε από «ιερό» μύθο σε μέσο πολιτικής νομιμοποίησης κατά την εποχή των επαναστάσεων και των εθνών. Με τις ποικίλες προσαρμογές του στη νεωτερικότητα, ο «ιερός» αυτός μύθος αποτέλεσε ιδεολογικό υπόβαθρο μιας εθνικής επανάστασης ενώ συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας στο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Από τη μεσσιανική προσμονή των αιώνων της οθωμανοκρατίας ως το κλίμα του αλυτρωτισμού που γέννησε τη Μεγάλη Ιδέα, το βιβλίο αναδεικνύει τη διαρκή δύναμη των μυθικών αφηγημάτων να εμπνέουν, να κινητοποιούν και να κατευθύνουν το συλλογικό φαντασιακό καλώντας τον αναγνώστη να επανεξετάσει τις ρίζες της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας.