Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται, μετά επιλογή αυστηρή, αποσπάσματα έργων του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους, του Αισχύλου και του Σοφοκλέους, του Ευριπίδου και του Θουκυδίδου, του Ισοκράτους και του Δημοσθένους, όπου οι κλασικοί αυτοί συγγραφείς εκφράζουν καίριες γνώμες για την ουσία της πολιτικής, της κρίσιμης αυτής για τους ανθρώπους ρυθμιστικής λειτουργίας της κοινωνίας, ή για σπουδαία ζητήματα πολιτικής. Το κάθε κεφάλαιο αποτελείται από ειδικά για ορισμένο θέμα κείμενα στο πρωτότυπο, μετάφρασή τους και σχόλιά τους. Η επιλογή προς συγκρότηση του βιβλίου υπήρξε όχι εξαντλητική των σχετικών με το γενικό θέμα του κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά συστηματικά επιλεκτική. Η επιλογή του κάθε αποσπάσματος έγινε με κριτήριο την αξία του ως εκφραστικού νοημάτων ή αιτημάτων πολιτικής με κύρος υπερκαιρικό, ή και ως εμπνευστικού στους έπειτα αιώνες διάσημων πολιτειολόγων και πολιτικών οραματιστών. Οι μεταφράσεις επιτελέσθηκαν με σύντονη επιδίωξη ακρίβειας και σαφήνειας, ή και γλαφυρότητας, αλλά και όσο δυνατόν πιστότητας προς το ύφος του πρωτοτύπου. Τα σχόλια ορισμένων χωρίων έχουν σκοπό να συμβάλουν στην υπέρβαση δυσχερειών για την κατανόηση της αρχικής σημασίας τους, και ιδιαίτερα στην προβολή της σημερινής προσφοράς τους, δηλαδή προς ορθή σύλληψη και αντιμετώπιση κρίσιμων για τη ζωή της ανθρωπότητας πολιτικών προβλημάτων. [...]
(από τον πρόλογο του βιβλίου)
Περίληψη
Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται, μετά επιλογή αυστηρή, αποσπάσματα έργων του Πλάτωνος και του Αριστοτέλους, του Αισχύλου και του Σοφοκλέους, του Ευριπίδου και του Θουκυδίδου, του Ισοκράτους και του Δημοσθένους, όπου οι κλασικοί αυτοί συγγραφείς εκφράζουν καίριες γνώμες για την ουσία της πολιτικής, της κρίσιμης αυτής για τους ανθρώπους ρυθμιστικής λειτουργίας της κοινωνίας, ή για σπουδαία ζητήματα πολιτικής. Το κάθε κεφάλαιο αποτελείται από ειδικά για ορισμένο θέμα κείμενα στο πρωτότυπο, μετάφρασή τους και σχόλιά τους. Η επιλογή προς συγκρότηση του βιβλίου υπήρξε όχι εξαντλητική των σχετικών με το γενικό θέμα του κειμένων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά συστηματικά επιλεκτική. Η επιλογή του κάθε αποσπάσματος έγινε με κριτήριο την αξία του ως εκφραστικού νοημάτων ή αιτημάτων πολιτικής με κύρος υπερκαιρικό, ή και ως εμπνευστικού στους έπειτα αιώνες διάσημων πολιτειολόγων και πολιτικών οραματιστών. Οι μεταφράσεις επιτελέσθηκαν με σύντονη επιδίωξη ακρίβειας και σαφήνειας, ή και γλαφυρότητας, αλλά και όσο δυνατόν πιστότητας προς το ύφος του πρωτοτύπου. Τα σχόλια ορισμένων χωρίων έχουν σκοπό να συμβάλουν στην υπέρβαση δυσχερειών για την κατανόηση της αρχικής σημασίας τους, και ιδιαίτερα στην προβολή της σημερινής προσφοράς τους, δηλαδή προς ορθή σύλληψη και αντιμετώπιση κρίσιμων για τη ζωή της ανθρωπότητας πολιτικών προβλημάτων. [...]
Φορέας Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Προαγωγής της Ανθρωπιστικής Παιδείας
ISBN
9789602502778
Κωδικός Ευριπίδη 010100024063
Έτος κυκλοφορίας 2008
Σελίδες 315
Διαστάσεις 21χ14
Βάρος 498 gr
Αισχύλος
Συγγραφέας
Αισχύλος (525 - 455 π.Χ.). Υπήρξε πολύ μεγάλος τραγικός ποιητής της αρχαίας Ελλάδας, ίσως και μεγαλύτερος απ όλους γενικά τους άλλους ομοτέχνους του. Ήταν επίσης αρχιτέκτονας, σκηνοθέτης και μουσικός. Από τα έργα του 67 χάθηκαν και μόνο 7 διασώθηκαν ("Προμηθέας Δεσμώτης", "Ικέτιδες", "Πέρσες" και "Επτά επί Θήβαις", καθώς και η τριλογία του υπό τον τίτλο "Όρέστεια" που περιλαμβάνει τα μερικότερα έργα: "Αγαμέμνων", "Χοηφόροι" και "Ευμενίδες").
Ο Αισχύλος διακρίθηκε σαν μαχητής στο Μαραθώνα και στη Σαλαμίνα. Πήρε εξάλλου, 13 πρώτα βραβεία από έργα του, εκτός από τα δεύτερα και τρίτα, που κατά καιρούς του απονεμήθηκαν σε αντίστοιχους διαγωνισμούς. Με το Αισχύλο η αρχαιοελληνική τραγωδία εξελίχθηκε, από τον αρχικό διθύραμβο, σε πολυπρόσωπη παράσταση και έφθασε στο μεσουράνημά της. Το ύφος του διακρίνεται για τη μεγαλοπρέπειά του, το όλο δε έργο του για το βάθος, την πρωτοτυπία στη μορφή και την ισχυρότατη φαντασία του μεγάλου ποιητή. Κατά γενική, σχεδόν, αναγνώριση ο Αισχύλος υπήρξε μέγας και, από κάθε άποψη, ασύγκριτος δημιουργός. Πέθανε από ατύχημα στη Γέλα της Σικελίας, σε ηλικία 70 ετών, και τάφηκε εκεί. Κατά σχετική ανεπιβεβαίωτη παράδοση, μια χελώνα, πέφτοντας στο κεφάλι του από ψηλά, τον σκότωσε. Στον τάφο του οι Σικελοί Έλληνες ανάγειραν μετά μνημείο, στο οποίο χάραξαν επίγραμμα, που το είχε φτιάξει ο ίδιος ο Αισχύλος, διαισθανόμενος ίσως πως το τέλος του πλησίαζε.
Πλάτων
Συγγραφέας
Έλληνας φιλόσοφος και συγγραφέας (427-347 π.Χ.). Γεννήθηκε στην Αθήνα από γονείς ευγενείς. Ο πατέρας του Αρίστωνας έλεγε ότι καταγόταν από τη γενιά του Κόδρου και η μητέρα του Περικτιόνη από το Σόλωνα. Είχε δύο αδερφούς, τον Αδείμαντο και το Γλαύκωνα. Το πρώτο του όνομα ήταν Αριστοκλής. Πλάτωνας ονομάστηκε αργότερα για το ευρύ του στέρνο και το πλατύ του μέτωπο. Νέος ασχολήθηκε με την ποίηση, αλλά γρήγορα στράφηκε προς τη φιλοσοφία. Ήταν 20 χρόνων, όταν γνώρισε το Σωκράτη και έμεινε κοντά του για οκτώ ολόκληρα χρόνια, μέχρι την ώρα που ο μεγάλος δάσκαλος πέθανε (399 π.Χ.). Ο άδικος θάνατος του Σωκράτη τον έπεισε ότι η αθηναϊκή δημοκρατία είχε μεγάλα ελαττώματα και ανέλαβε το ρόλο του κοινωνικού μεταρρυθμιστή. Μετά τη θανάτωση του Σωκράτη για λίγο καιρό κατέφυγε στα Μέγαρα, κοντά στο συμμαθητή του Ευκλείδη. Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Στη συνέχεια ταξίδεψε στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με το μαθηματικό Θεόδωρο, και τέλος στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τους πυθαγόρειους, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά. Μετά πέρασε στη Σικελία. Στην αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου Α΄ γνώρισε το βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία όμως αυτή προκάλεσε τις υποψίες του Διονυσίου για συνωμοσία, γι' αυτό έδιωξε τον Πλάτωνα από τη Σικελία. Στην Αίγινα κινδύνεψε να πουληθεί ως δούλος αλλά τον εξαγόρασε ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερης. Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε τη φιλοσοφική σχολή του, την Ακαδημία. Η προσπάθεια όμως των δύο φίλων να προσηλυτίσουν στις ιδέες τους το νέο ηγεμόνα Διονύσιο Β΄ απέτυχαν. Για τρίτη φορά ήρθε στην αυλή των Συρακουσών το 361, με σκοπό να συμφιλιώσει το Δίωνα με το Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνεψε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Αλλά ο Δίωνας δε γλίτωσε. Δολοφονήθηκε το 353. Έτσι ο Πλάτωνας έχασε τον άνθρωπο στον οποίο στήριξε τις ελπίδες του για την επιβολή των πολιτικών του ιδεών. Από τότε ο Πλάτωνας και μέχρι το θάνατό του ασχολήθηκε με τη διδασκαλία και με τη συγγραφή έργων φιλοσοφικών. Τα έργα του Πλάτωνα είναι 36 και όλα, εκτός από την "Απολογία", διαλογικά. Και στη συγγραφή ο φιλόσοφος μιμήθηκε τη διδασκαλία του Σωκράτη, ο οποίος δίδασκε διαλογικά. Οι διάλογοί του επιγράφονται με το όνομα κάποιου από τα διαλεγόμενα πρόσωπα, π.χ. "Τίμαιος", "Γοργίας", "Πρωταγόρας" κ.λπ. Τρεις μόνο διάλογοι, το "Συμπόσιο", η "Πολιτεία" και οι "Νόμοι" τιτλοφορούνται από το περιεχόμενό τους. Σ' όλους τους διαλόγους τη συζήτηση διευθύνει ο Σωκράτης. Στους παλαιότερους διαλόγους διατηρεί την εικόνα του πραγματικού Σωκράτη, ενώ στους νεότερους κάτω από το πρόσωπο του δάσκαλου κρύβεται ο ίδιος ο μαθητής. Το σύνολο του πλατωνικού έργου διακρίνεται σε τρεις περιόδους με βάση τη χρονολογική σειρά:
α) Περίοδος της νεότητας (400-387 π.Χ.): Σ΄ αυτήν ανήκουν: Απολογία, Κρίτων, Χαρμίδης, Πρωταγόρας, Λάχης, Ευθύφρων, Ιππίας Μείζων, Ιππίας Ελάσσων, Ίων, Λύσις.
β) Περίοδος ωριμότητας (386-367 π.Χ.). Σ' αυτήν ανήκουν: Μενέξενος, Κρατύλος, Ευθύδημος, Γοργίας, Μένων, Παρμενίδης, Φαίδων, Φαίδρος, Πολιτεία, Συμπόσιον, Θεαίτητος.
γ) Περίοδος γηρατειών (366-348 π.Χ.). Περιλαμβάνονται: Σοφιστής, Πολιτικός, Φίληβος, Κριτίας, Τίμαιος, Νόμοι, 7η επιστολή.
Θουκυδίδης
Συγγραφέας
Ο Θουκυδίδης γεννήθηκε μεταξύ 460 και 454 π.Χ., στον αττικό δήμο Αλιμούντα (σημερινό Άλιμο). Η γενιά του ήταν αριστοκρατική και λέγεται ότι είχε καταβολές από τη μεριά του πατέρα του στο βασιλικό γένος της Θράκης. Γόνος μιας Αθήνας που βρισκόταν τότε στη μεγάλη ακμή της, είχε την ευκαιρία να σχετισθεί με σημαντικούς ανθρώπους της εποχής του -τον Περικλή, τον Ευριπίδη, τον Γοργία, τον Φειδία, τον Ιπποκράτη... Υπήρξε μαθητής του Αναξαγόρα -λέει η σχετική παράδοση- και του ρήτορος Αντιφώντος. Εξελέγη στρατηγός το 424. Κατηγορήθηκε για την απώλεια της Αμφίπολης και (αυτο)εξορίστηκε στα κτήματά του της Σκαπτής Ύλης της Θράκης, όπου αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη συγγραφή της ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.). Για τη συγκέντρωση στοιχείων επισκέφθηκε τόπους μαχών και πόλεις στην Ελλάδα, στη Μακεδονία, ίσως και στη Σικελία. Στην Αθήνα επέστρεψε μετά το τέλος του πολέμου (404), δεν παρέμεινε όμως για πολύ. Δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει την Ιστορία του, που σταματά στο 411, στο 20ό δηλαδή έτος του πολέμου. Για τον ξαφνικό θάνατό του υπάρχει κάποια ασάφεια -το πιθανότερο είναι ότι πέθανε από ασθένεια. Από την ιδιωτική του ζωή ξέρουμε πως είχε ένα γυιό, τον Τιμόθεο, και μια κόρη, στην οποία ορισμένοι αποδίδουν τη συγγραφή του βιβλίου Η΄ της Ιστορίας του.
Αριστοτέλης, 385-322 π.Χ.
Συγγραφέας
Ο Αριστοτέλης ένας απο τους μεγαλύτερους Έλληνες φιλοσόφους, ερευνητές και διανοητές, γεννήθηκε στα Στάγειρα της Χαλκιδικής απ' το γιατρό Νικόμαχο και τη Φαιστίδα το 385 π.Χ. Ακολούθησε το χρησμό του Μαντείου των Δελφών -του Πυθοί θεού χρήσαντος αυτώ φιλοσοφείν Αθήνησι- σπούδασε φιλοσοφία υπό τον Πλάτωνα στην Αθήνα και δίδαξε στην Ακαδημία (367 - 384 π.Χ.). Το 348 π.Χ., μετά το θάνατο του Πλάτωνα, πήγε μαζί με τον Ξενοκράτη στον Άσσο της Μικράς Ασίας και δίδαξε φιλολσοφία και επιστημονικά μαθήματα σε ευρύ κύκλο ακροατών. Το 345 π.Χ. ίσως ύστερα από πρόσκληση του Θεοφράστου, εγκαταστάθηκε στη Μυτιλήνη και έμεινε εκεί διδάσκων μέχρι το 342 π.Χ., που ο Φίλιππος του ανέθεσε τη διαπαιδαγώγηση του δεκατριετούς τότε Αλεξάνδρου.
Το 336 π.Χ., μετά το θάνατο του Φιλίππου, επανήλθε στην Αθήνα και το 335 π.Χ., ίδρυσε μεταξύ Λυκαβηττού και Ιλισσού το "Λύκειο" που εκλήθη και "περίπατος" λόγω των πολλών στοών του Μεγάρου. Το 323 π.Χ., μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, απεσύρθη στην Χαλκίδα, την πατρίδα της μητέρας του, όπου και πέθανε από στομαχικό νόσημα το 322 π.Χ. Τα περισσότερα έργα του Αριστοτέλη έχουν απωλεσθεί. Αυτά που έχουν διασωθεί διακρίνονται σε λογικά, φυσικά, βιολογικά, ψυχολογικά, μεταφυσικά, ηθικά, πολιτικά, τεχνολογικά και προβλήματα.
Σοφοκλής
Συγγραφέας
Ο Σοφοκλής (496 π.Χ.- 406 π.Χ.) (Αρχαία Ελληνικά: Σοφοκλῆς ὁ Σοφίλλου ὁ ἐκ Κολωνοῦ) ήταν αρχαίος Έλληνας τραγωδός της κλασικής εποχής από την Αθήνα. Μαζί με τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη, αποτελούν τους μόνους τραγικούς ποιητές των οποίων έχουν σωθεί ολοκληρωμένα έργα. Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες, φαίνεται ότι συνέγραψε περίπου 123 έργα από τα οποία παραδίδονται ολοκληρωμένες μόνο επτά τραγωδίες.
Γεννήθηκε στον Ίππιο Κολωνό της Αθήνας. Ήταν γιος του Σοφίλλου, εύπορου Αθηναίου που είχε εργοστάσιο μαχαιροποιίας, και διαπαιδαγωγήθηκε ανάλογα με την οικονομική του άνεση. Έλαβε επιμελημένη αγωγή και παιδεία. Διδάχθηκε μουσική από τον περίφημο μουσικοδιδάσκαλο Λάμπρο και ανέπτυξε αρμονικά τις σωματικές και ψυχικές του δυνάμεις. Δεκαπενταετής, ήταν ο κορυφαίος του χορού των εφήβων που πήρε μέρος στον εορτασμό της νίκης για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας. Συνδέθηκε στενά με πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες της εποχής, όπως με τον Περικλή, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και κατέλαβε διάφορα υψηλά αξιώματα στην πολιτική, στις θρησκευτικές λατρείες και στις τέχνες.
Τα έτη 443-442 π.Χ. ήταν ταμίας της αττικής ναυτικής συμμαχίας. Και από το 441 έως το 440 π.Χ. διοικούσε μαζί με τον Περικλή το στόλο στην επίθεση κατά της Σάμου, όπου εσφάγησαν όλοι οι άνδρες του νησιού. Το 428 ήταν πάλι στρατηγός με τον Θουκυδίδη και το 413 ήταν μέλος της ολιγαρχικής κυβέρνησης της Αθήνας. Είχε ένα γιο με τη Νικοστάτη, ο οποίος έγινε επίσης ποιητής, αλλά και ένα εξώγαμο γιο, που τον ονόμασαν κι αυτόν Σοφοκλή, ο οποίος απεδείχθη σημαντικότερος συγγραφέας από τον έτερο γιο του. Ο μεγάλος τραγικός ποιητής εισήγαγε στην Αθήνα τη λατρεία του Ασκληπιού και τιμήθηκε με το προσωνύμιο Δεξίων, επειδή δεξιώθηκε τον θεό στο σπίτι του. Η πρώτη γιορτή πριν τελειώσει το Ασκληπιείο κάτω απ' την Ακρόπολη των Αθηνών, έγινε στον περίβολο της οικίας του. Γράφει μάλιστα έναν παιάνα για τον Ασκληπιό.
Η πρώτη του θεατρική εμφάνιση έγινε το 468 π.Χ. σε δραματικό αγώνα όπου ο Σοφοκλής αντιμετώπισε τον κατά 30 χρόνια μεγαλύτερό του τραγωδό Αισχύλο, τον οποίο ο Σοφοκλής εκτιμούσε και σεβόταν, και πήρε την πρώτη του νίκη. Μάλιστα, στην τριλογία που παρουσίασε ο Σοφοκλής στον πρώτο του αυτόν αγώνα εναντίον του «βετεράνου» Αισχύλου εντασσόταν και ένα δράμα, που ονομαζόταν Τριπτόλεμος. Ο Τριπτόλεμος ήταν ο κατεξοχήν ήρωας της Ελευσίνας, δηλαδή του τόπου καταγωγής του Αισχύλου. Αυτή η κατάφωρη προκλητικότητα δίχασε το κοινό της εποχής, με αποτέλεσμα η ψηφοφορία για την ανάδειξη νικητή εκείνη τη χρονιά να μην γίνει όπως συνηθίζετο (δηλαδή με κλήρωση), αλλά ο Επώνυμος Άρχων κάλεσε στην σκηνή τον Κίμωνα, ο οποίος όρισε ως κριτές τους δέκα στρατηγούς, με τον καθένα εξ αυτών να εκπροσωπεί την δική του φυλή.
Εκτιμάται ότι παρουσίασε σε διαγωνισμούς περί τις 30 τετραλογίες, με περίπου 20 από τις οποίες απέσπασε την πρώτη θέση και σύμφωνα με μαρτυρίες, δεν πήρε ποτέ την τρίτη θέση σε διαγωνισμό. Πρέπει όμως να συνεκτιμηθεί ότι ο Σοφοκλής ήταν στους Αθηναίους πολύ δημοφιλής, λόγω και των πολιτικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων του, σε αντίθεση με τον νεώτερο φίλο του, τον Ευριπίδη, ο οποίος ήταν μάλλον αντιπαθής λόγω του απομονωμένου τρόπου ζωής του.
Ο Σοφοκλής συνέγραψε 123 τραγωδίες, είναι όμως γνωστές κατ' όνομα οι 114, από τις οποίες έχουν διασωθεί μόνο 7 ολοκληρωμένες, ανάμεσά τους η Αντιγόνη (περί το 442) και Ηλέκτρα (περί το 413). Άλλα έργα του που έχουν διασωθεί είναι Τραχίνιαι, Οιδίπους Τύραννος, Αίας, Φιλοκτήτης, Οιδίπους επί Κολωνώ [18]. Στο επίκεντρο των έργων τού Σοφοκλή βρίσκεται το άτομο, το οποίο έρχεται σε αναπόφευκτη, τραγική και ένοχη σύγκρουση με την τάξη που εκπροσωπούν οι θεοί. Αν και ιδιαίτερα ευσεβής στη ζωή του ο Σοφοκλής, πράγμα που επηρεάζει τα έργα του, δίνει μεγαλύτερο βάρος στην ανθρώπινη στάση έναντι αυτής των θεών, παρότι το πεπρωμένο των ανθρώπων είναι αναπόδραστα προδιαγεγραμμένο από τις βουλές των θεών, οι οποίες δεν είναι όμως πια αυθαίρετες και τυχαίες, όπως σε παλαιότερους τραγικούς, αλλά σκόπιμες και μελετημένες.
Αναφορικά με την χρονολόγηση τ
Ευριπίδης, 480-406 π.Χ.
Συγγραφέας
Ο Ευρυπίδης (480-406 π.Χ.) καταγόταν από τον Αθηναϊκό δήμο της Φλύας. Παρακολούθησε τις διδασκαλίες του Αναξαγόρα, του Πρόδικου και του Πρωταγόρα, και συνδέθηκε φιλικά με τον Σωκράτη. Για πρώτη φορά πήρε μέρος σε δραματικό αγώνα το 455 π.Χ., και από τότε δίδασκε τακτικά μέχρι τον θάνατό του. Άνθρωπος μάλλον εσωστρεφής και αυστηρός, δεν ευτύχησε στην προσωπική ζωή του. Κατά τα τελευταία χρόνια του εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία, προσκαλεσμένος από τον βασιλιά Αρχέλαο, και εκεί πέθανε.
Στο έργο του αντικατοπτρίζεται το κλίμα της εποχής, με την έντονη επίδραση της σοφιστικής, την αμφισβήτηση και την αναζήτηση των θείων και των ανθρώπινων. Ο Ευριπίδης, ο από σκηνής φιλόσοφος, απεικόνισε την τραγικότητα των εσωτερικών συγκρούσεων και απέδωσε μοναδικά την ποικιλία των ψυχικών παθών και τις διακυμάνσεις της συνείδησης. Οι νεωτερισμοί του, στη μορφή των έργων του και στις ιδέες που εξέφρασε, τον έκαναν συχνά στόχο επιθέσεων. Σώζονται δεκαεννέα δράματά του πλήρη και πολλά άλλα αποσπασματικά.
